25 lutego

Kilka słów o historii Giszowca

Jak podają różne źródła Giszowiec powstawał w latach 1906-1910 wg projektu Jerzego i Emila Zillmann z Charlottenburga dla pracowników i urzędników zakładów koncernu Georg von Giesches Erben. Pomysłodawcą tego przedsięwzięcia był ówczesny dyrektor koncernu A. Uthemann. Było to wzorcowe osiedle patronackie.         W centrum osiedla znajdował się plac targowy, gdzie zlokalizowano m.in. sklepy, szkołę, nadleśnictwo i  gospodę, która posiadała własną salę teatralną. Wokół gospody był piękny park z muszlą koncertową. 


Zdjęcie archiwalne pochodzi z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski.
 Rynek

Zdjęcie archiwalne pochodzi z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski.
 Gospoda


Zdjęcie archiwalne pochodzi z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski.
 Nadleśnictwo

Domy były dwu- i czterorodzinne, wszystkie posiadały obszerne ogródki gdzie oprócz kwiatów, sadzono również warzywa i dużo drzew owocowych. Na potrzeby mieszkańców Giszowca w roku 1914 osada uzyskała połączenie z Janowem i Nikiszowcem, dzięki osobowej kolejce wąskotorowej zwanej później przez mieszkańców żartobliwie "Balkan-Ekspresem".
Od początku istnienia Giszowca, osiedle było zelektryfikowane, zaopatrywane w wodę z linii wodociągowych, początkowo z sieci powiatowej a później wraz z Nikiszowcem zaczęły się zaopatrywać we własną wodę z szybu Prittwitz. Po pierwszej wojnie światowej, osiedle nieco rozbudowano i tak powstały budynki przy obecnej ulicy Pod Kasztanami i Kosmicznej, które potocznie nazywano Neubau. Powstało również 6 willi dla urzędników amerykańskich, którzy zjawili się wraz z przejęciem koncernu Gieschego przez kapitał amerykański.

Zdjęcia archiwalne pochodzą z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski.
 Jedna z willi dla urzędników amerykańskich

ul. Kosmiczna (Neubau)

Mieszkańcy Giszowca brali czynny udział w powstaniach śląskich, zginęło wówczas 12 obywateli osiedla. Na rynku przy budynkach dawnej szkoły stoi pomnik ku czci poległych powstańców oraz zamordowanych w obozach hitlerowskich podczas II wojny światowej. Pomnik ten został kilkakrotnie poddany zmianom             a w obecnej chwili prezentuje się tak:


 Pomnik poległych w powstaniach śląskich i zamordowanych           w obozach hitlerowskich


 Tuż po drugiej wojnie światowej rozpoczęto budowę parafii pw św. Stanisława Kostki. Dotychczas mieszkańcy Giszowca należeli do parafii w Mysłowicach a później w Janowie. 


 Parafia pw św. Stanisława Kostki


Wraz z budową Kopalni Staszic w połowie lat sześćdziesiątych osiedle zaczęło zmieniać swój charakter wzrosło zapotrzebowanie na mieszkania dla górników i stara zabudowa Giszowca w dużej części została wyparta przez bloki z wielkiej płyty. W roku 1984  erygowano nową parafię św. Barbary i rozpoczęto budowę kościoła.




Warto również nadmienić, iż w Giszowcu mieszkał i tworzył jeden      z bardzo interesujących malarzy, związany z tzw "Grupą janowską" działającej przy Domu Kultury  Kopalni "Wieczorek" był nim Ewald Gawlik. Jego obrazy można zobaczyć w Muzeum Śląskim i Muzeum Historii Katowic oraz Izbie Śląskiej tzw "Gawlikówce"


 Gawlikówka

W Giszowcu urodził się jeszcze jeden artysta związany z tą grupą - Erwin Sówka. Warto wspomnieć, że w tym roku rozpoczynają się obchody 70-lecia istnienia "Grupy Janowskiej". Więcej informacji na ten temat można uzyskać w Dziale Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic w Nikiszowcu, gdzie znajduje się stała  wystawa Mistrzowie Grupy Janowskiej oraz wystawy czasowa Grupa Janowska 2016. Sami o sobie.




Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Copyright © Przyjazna 15-tka , Blogger