Jak podają różne źródła Giszowiec powstawał w latach 1906-1910 wg projektu Jerzego i Emila Zillmann z Charlottenburga dla pracowników i urzędników zakładów koncernu Georg von Giesches Erben. Pomysłodawcą tego przedsięwzięcia był ówczesny dyrektor koncernu A. Uthemann. Było to wzorcowe osiedle patronackie. W centrum osiedla znajdował się plac targowy, gdzie zlokalizowano m.in. sklepy, szkołę, nadleśnictwo i gospodę, która posiadała własną salę teatralną. Wokół gospody był piękny park z muszlą koncertową.
![]() |
Zdjęcie archiwalne pochodzi z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski. |
Rynek
![]() |
Zdjęcie archiwalne pochodzi z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski. |
Gospoda
![]() |
Zdjęcie archiwalne pochodzi z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski. |
Nadleśnictwo
Domy były dwu- i czterorodzinne, wszystkie posiadały obszerne ogródki gdzie oprócz kwiatów, sadzono również warzywa i dużo drzew owocowych. Na potrzeby mieszkańców Giszowca w roku 1914 osada uzyskała połączenie z Janowem i Nikiszowcem, dzięki osobowej kolejce wąskotorowej zwanej później przez mieszkańców żartobliwie "Balkan-Ekspresem".
Od początku istnienia Giszowca, osiedle było
zelektryfikowane, zaopatrywane w wodę z linii wodociągowych,
początkowo z sieci powiatowej a później wraz z Nikiszowcem zaczęły
się zaopatrywać we własną wodę z szybu Prittwitz. Po pierwszej
wojnie światowej, osiedle nieco rozbudowano i tak powstały budynki
przy obecnej ulicy Pod Kasztanami i Kosmicznej, które potocznie
nazywano Neubau. Powstało również 6 willi dla urzędników
amerykańskich, którzy zjawili się wraz z przejęciem koncernu
Gieschego przez kapitał amerykański.
Mieszkańcy Giszowca brali czynny udział w powstaniach śląskich, zginęło wówczas 12 obywateli osiedla. Na rynku przy budynkach dawnej szkoły stoi pomnik ku czci poległych powstańców oraz zamordowanych w obozach hitlerowskich podczas II wojny światowej. Pomnik ten został kilkakrotnie poddany zmianom a w obecnej chwili prezentuje się tak:
![]() |
Zdjęcia archiwalne pochodzą z publikacji "Giszowiec dawniej i dziś". Opracowanie Stanisław Baranowski. |
Jedna z willi dla urzędników amerykańskich
![]() |
ul. Kosmiczna (Neubau) |
Pomnik poległych w powstaniach śląskich i zamordowanych w obozach hitlerowskich
Tuż po drugiej wojnie światowej rozpoczęto budowę parafii pw św. Stanisława Kostki. Dotychczas mieszkańcy Giszowca należeli do parafii w Mysłowicach a później w Janowie.
Parafia pw św. Stanisława Kostki
Wraz z budową Kopalni Staszic w połowie lat sześćdziesiątych osiedle zaczęło zmieniać swój charakter wzrosło zapotrzebowanie na mieszkania dla górników i stara zabudowa Giszowca w dużej części została wyparta przez bloki z wielkiej płyty. W roku 1984 erygowano nową parafię św. Barbary i rozpoczęto budowę kościoła.
Warto również nadmienić, iż w Giszowcu mieszkał i tworzył jeden z bardzo interesujących malarzy, związany z tzw "Grupą janowską" działającej przy Domu Kultury Kopalni "Wieczorek" był nim Ewald Gawlik. Jego obrazy można zobaczyć w Muzeum Śląskim i Muzeum Historii Katowic oraz Izbie Śląskiej tzw "Gawlikówce"
Gawlikówka
W Giszowcu urodził się jeszcze jeden artysta związany z tą grupą - Erwin Sówka. Warto wspomnieć, że w tym roku rozpoczynają się obchody 70-lecia istnienia "Grupy Janowskiej". Więcej informacji na ten temat można uzyskać w Dziale Etnologii Miasta Muzeum Historii Katowic w Nikiszowcu, gdzie znajduje się stała wystawa Mistrzowie Grupy Janowskiej oraz wystawy czasowa Grupa Janowska 2016. Sami o sobie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz